Khái niệm CRUD xuất hiện lần đầu tiên vào thập niên 1980, khi các hệ quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ (RDBMS) bắt đầu trở nên phổ biến. Mục tiêu chính của CRUD là cung cấp một phương pháp đơn giản và thống nhất để thao tác với dữ liệu trong các hệ thống, đặc biệt là khi làm việc với cơ sở dữ liệu.
1. CRUD là gì?
CRUD, viết tắt của Create, Read, Update, Delete, là một tập hợp các thao tác cơ bản dùng để quản lý dữ liệu trong các hệ thống phần mềm. Bốn thao tác này lần lượt đại diện cho việc tạo mới dữ liệu (Create), đọc và truy xuất dữ liệu (Read), cập nhật dữ liệu (Update), và xóa bỏ dữ liệu (Delete).
Khi REST API ra đời, CRUD nhanh chóng được tích hợp vào các phương thức HTTP, tương ứng với từng thao tác: POST để tạo mới, GET để đọc dữ liệu, PUT hoặc PATCH để cập nhật, và DELETE để xóa. Điều này giúp cho việc xây dựng và quản lý API trở nên đơn giản hơn, vì CRUD cung cấp một khuôn khổ rõ ràng và dễ hiểu cho các nhà phát triển khi làm việc với các ứng dụng web.
1.1 Create
Create là quá trình thêm mới một bản ghi (record) vào cơ sở dữ liệu. Hãy tưởng tượng bạn đang điền thông tin cá nhân vào một biểu mẫu để đăng ký tài khoản mới. Khi nhấn “Đăng ký”, bạn đang yêu cầu hệ thống tạo ra một bản ghi mới với các thông tin mà bạn đã nhập.
Trong REST API, thao tác tạo mới được thực hiện bằng phương thức HTTP POST.
- URL API:
https://example.com/api/users - Phương thức: POST
- Dữ liệu gửi đi:
{"name":"Nguyễn Văn A","email":"[email protected]"}
1.2 Read
Read là thao tác lấy và xem dữ liệu có sẵn trong hệ thống. Hãy tưởng tượng bạn muốn xem hồ sơ của mình trên một trang web, hệ thống sẽ phải đọc dữ liệu từ cơ sở dữ liệu và hiển thị lại cho bạn.
Để đọc dữ liệu trong REST API, ta dùng phương thức HTTP GET.
- URL API:
https://example.com/api/users/1 - Phương thức: GET
- Kết quả: Hệ thống trả về thông tin của người dùng có ID là 1
1.3 Update
Update là thao tác thay đổi thông tin của bản ghi đã có trong cơ sở dữ liệu. Ví dụ, nếu bạn muốn thay đổi địa chỉ email của mình trên một trang web, bạn sẽ cập nhật dữ liệu hiện có.
Để cập nhật dữ liệu, ta sử dụng phương thức HTTP PUT hoặc PATCH. PUT thường được dùng để thay thế toàn bộ bản ghi, trong khi PATCH chỉ cập nhật các thông tin cụ thể mà bạn muốn thay đổi.
- URL API:
https://example.com/api/users/1 - Phương thức: PATCH
- Dữ liệu gửi đi:
{"email": "[email protected]"}
1.4 Delete
Delete là thao tác xóa bỏ dữ liệu khỏi hệ thống. Ví dụ, khi bạn xóa tài khoản của mình khỏi một trang web, dữ liệu về tài khoản đó sẽ bị xóa khỏi cơ sở dữ liệu.
Để xóa dữ liệu, chúng ta sử dụng phương thức HTTP DELETE.
- URL API:
https://example.com/api/users/1 - Phương thức: DELETE
- Kết quả: Người dùng có ID 1 sẽ bị xóa khỏi cơ sở dữ liệu và không còn có thể truy cập được.
2. Tầm quan trọng của CRUD
Dù bạn có làm việc trong lĩnh vực nào, từ phát triển web đến quản lý cơ sở dữ liệu hay ứng dụng di động, CRUD là thao tác mà bất kỳ lập trình viên nào cũng phải thực hiện. Đối với một lập trình viên mới, CRUD không chỉ là điểm khởi đầu mà còn là cách để xây dựng nền tảng kỹ thuật vững chắc.
Khi bạn làm chủ CRUD, bạn sẽ dễ dàng tiếp cận những kỹ thuật phức tạp hơn như bảo mật, tối ưu hóa hiệu suất và quản lý dữ liệu quy mô lớn. CRUD quan trọng đến mức việc học nó trước tiên sẽ giúp lập trình viên làm quen với các công nghệ mới, giúp tăng sự tự tin khi làm việc với các stack mới.
3. Các biến thể của CRUD
3.1 ABCD
ABCD (add, browse, change, delete), thay vì chỉ tập trung vào “Create” (tạo) và “Read” (đọc), ABCD sử dụng từ “Browse” (duyệt) để mô tả quá trình xem qua danh sách hoặc tập hợp dữ liệu. “Change” (thay đổi) cũng tương tự như “Update” (cập nhật), nhưng nhấn mạnh việc thay đổi các mục hiện có.
ABCD thường được sử dụng trong các hệ thống cho phép người dùng duyệt qua danh sách các mục trước khi thực hiện các thao tác như chỉnh sửa hoặc xóa dữ liệu.
3.2 CRUDL
CRUDL thêm hành động “List” (liệt kê) vào bốn thao tác cơ bản của CRUD, nhấn mạnh sự quan trọng của việc liệt kê nhiều dòng dữ liệu, đặc biệt là trong các hệ thống quản lý dữ liệu lớn.
CRUDL Phù hợp với các hệ thống như quản lý khách hàng, sản phẩm, nơi hiển thị danh sách các mục để người dùng duyệt qua và thao tác.
3.3 BREAD
BREAD thay thế “Create” bằng “Add” và “Update” bằng “Edit”. “Browse” được sử dụng thay cho “Read” nhằm tập trung vào khả năng duyệt qua các mục trước khi đọc chi tiết hoặc chỉnh sửa.
BREAD thường được áp dụng trong các hệ thống có giao diện thân thiện với người dùng, cho phép họ dễ dàng duyệt, chỉnh sửa và thêm dữ liệu.
3.4 DAVE
DAVE là một cách tiếp cận khác, với “View” thay thế cho “Read” và “Add” thay cho “Create”. Trình tự các hành động này tập trung vào việc quản lý nội dung, làm rõ việc thêm, xem và chỉnh sửa trước khi xóa.
DAVE có thể được sử dụng trong các ứng dụng quản lý thông tin cá nhân hoặc nội dung số, khi các hành động xem và chỉnh sửa nội dung được xem là quan trọng hơn.
3.5 CRAP
CRAP tập trung vào các thao tác “Replicate” (nhân bản) và “Append” (thêm vào), cho thấy sự cần thiết trong việc nhân bản dữ liệu hoặc thêm vào mà không thay thế hoàn toàn. “Process” thay thế “Delete”, ám chỉ các thao tác xử lý dữ liệu thay vì chỉ đơn thuần xóa.
Thích hợp với các hệ thống nơi dữ liệu cần được xử lý nhiều, như hệ thống xử lý dữ liệu phân tán hoặc báo cáo.
4. Kết luận
Những thao tác CRUD này không chỉ là các bước cơ bản để quản lý dữ liệu mà còn là nền tảng cho hầu hết các hệ thống phần mềm ngày nay. Chúng giúp các ứng dụng dễ dàng thực hiện các tác vụ quản lý dữ liệu một cách trực quan và hiệu quả, ngay cả đối với người mới bắt đầu làm quen với lập trình.
